AVRUPA KITASI

AVRUPA KITASI

Avrupa; doğuda Asya kıtası, güneyde Akdeniz batıda Atlas okyanusu ve kuzeyde ise Kuzey Buz denizi ile çevrilidir.

Büyük bir kısmı ova ve plâtolarla kaplı olan Avrupa'nın ortalama
yükseltisi oldukça azdır. Avrupa'nın en önemli yükseltisi kıtanın güney
kısmında uzanan Alp dağlarıdır. kıtanın en yüksek yeri Fransa'daki Mont
- Blanc (4810 metre) dağıdır. kıtanın kuzeyinde ise İskandinav
yarımadasında Norveç ve İsveç'in sınırlarını oluşturan İskandinav
dağları yer alır.

Kıta, akarsu ve göl bakımından oldukça zengindir. Avrupa'nın ortalama
yükseltisi az olması sonucunda akarsular denge profilini kazanmıştır.
Bu yüzden Avrupa akarsularının enerji potansiyeli ve aşındırma gücü
azdır. Akarsular üzerinde taşımacılık ve ulaşım çok yaygındır.

Kıtanın kutba yakın yüksek enlemlerinde yer alan Finlandiya, Norveç ve
İsveç gibi ülkelerde buzulların oluşturduğu şekillere rastlanır. Bu
ülkelerde buzul vadileri, fiyortlar, göl çanakları, morenler ve sirk
gölleri yer alır. Dünya'nın en fazla göl bulunan ülkesi Finlandiya'dır.

Avrupa kıtasında birçok farklı iklim görülür. kıtanın kuzeybatısında
yer alan kısmında batı rüzgârları ve Gulf Stream sıcak su akıntısının
etkisiyle ılıman okyanus iklimi görülür. Bu iklim özellikle İngiltere,
Hollanda, Danimarka, Belçika ve Almanya�yı etkilemektedir. kıtanın
kuzeyinde İskandinav yarımadasının büyük bir kısmında sert ve soğuk
iklimler hâkimdir.

Orta ve Doğu Avrupa�da ise karasal iklim koşulları hüküm sürer. Bu
iklim özellikle Macaristan, Avusturya, İsveç ve Çek Cumhuriyeti gibi
ülkeleri etkiler. Avrupa�nın güney kesimi ise, Akdeniz kıyısında
bulunduğu için Akdeniz ikliminin etkisi altındadır.

Kıtanın güneyinde maki bitki örtüsü, kuzeybatısında daima yeşil kalan
ormanlar, kuzeyde iğne yapraklı tayga ormanları, Orta ve Doğu Avrupa�da
ise bozkırlar yer alır.

Avrupa kıtasında tarım ve hayvancılık çok gelişmiştir. Çünkü gelişmiş
bütün teknolojik olanaklar kullanılarak tarım ve hayvancılık yapılır.
Özellikle Hollanda ve Belçika gibi ülkelerde intansif tarım yapılır. Bu
sayede toprakları küçük olan bu ülkeler çok miktarda tarım ürünü
yetiştirmektedir. Yine Hollanda çiçek yetiştiriciliği ve hayvancılıkta
öne çıkmıştır. kıtada en çok yetiştirilen tarım ürünleri tahıllar,
şeker pancarı, patates, üzüm, sebze ve meyvelerdir.

İskandinav yarımadasındaki ülkelerde arazi elverişsiz olduğu için tarım
ve hayvancılık gelişmemiştir. Bu ülkelerde balıkçılık ve ormanlar çok
gelişmiştir. Fransa üzüm, Almanya patates üretiminde Dünya� da en önde
gelen ülkelerdir.

Kıtada nüfusun en fazla toplandığı yer kuzeybatı kısmıdır. Nüfus
yoğunluğu en fazla olan ülke Hollanda�dır. Avrupa�nın en seyrek nüfuslu
yerleri İskandinav yarımadasının orta ve kuzey kısmı, Alp dağlarının
yüksek kesimleri ve Grönland�dır.

Kıtada şehir nüfusu oranı oldukça fazladır. Şehir nüfusu oranının en
fazla olduğu ülke İngiltere�dir. Avrupa, kıtalar arasında nüfus
yoğunluğu en fazla olan kıtadır. kıtada tarımda çalışanların oranı çok
azdır. İnsanlar genelde şehirlerde yaşar ve büyük kısmı hizmetler
sektörü ile sanayi faaliyetlerinde çalışır.

Avrupa, yer altı zenginlikleri açısından çok önemli bir kıta değildir.
kıtanın kuzeybatısında bulunan taş kömürü ve demir yatakları özellikle
İngiltere�nin endüstride ilerlemesini sağlamıştır.

Avrupa, ekonomi ve sanayinin en çok geliştiği kıta-dır. kıta birçok
ekonomik faaliyetin merkezi durumundadır. Dünya ticaretinin en çok
geliştiği kıtadır. Avrupa�da ekonomi, sanayi ve ticaret çok geliştiği
için, yaşam standardının en yüksek olduğu kıta olmuştur. Özellikle
Kuzeybatı Avrupa ülkeleri, İskandinav ülkeleri ve İsviçre en çok
gelişmiş ülkelerdir. İsviçre, kıtada yaşam standardının en yüksek
olduğu ülkedir. Balkan ülkeleri ve Doğu Avrupa ülkeleri yeni yeni
gelişmeye başlayan ülkelerdir.

Kıtada turizm çok gelişmiştir. Gezilebilecek birçok tarihî güzellik
vardır. Turizmin en fazla geliştiği ülkeler; Fransa, Hollanda, İspanya,
İtalya ve Yunanistan� dır. İsviçre, İsveç ve Norveç�te kış turizmi,
İspanya, İtalya ve Yunanistan�da ise yaz turizmi gelişmiştir.


ASYA KITASI

Kıtanın doğusunu Büyük okyanus, güneyini Hint okyanusu, batısını
Akdeniz, Karadeniz ve Avrupa, kuzeyini ise Kuzey Buz denizi oluşturur.

Asya, yüz ölçümü en büyük olan kıtadır (44 milyon km2). kıtanın güney
kısmında doğu batı yönünde uzanan Dünya�nın en büyük ve en yüksek
sıradağı olan Himalayalar uzanır. kıtanın orta, kuzey ve doğu kısımları
düz alanlara sahiptir. Batıda ise kuzey güney doğrultusunda Ural ve
Kafkas dağları yer alır. kıtada, Arabistan, Karakum ve Kızılkum çölleri
vardır.

Kıtada büyük akarsu ve göller yer alır. Hazar, Aral ****** gölleri ile
Fırat, Dicle, Seyhan, Volga, Obi, İndus ve Ganj gibi akarsular bulunur.

Kıtada Akdeniz, muson, karasal, çöl ve tundra iklimleri görülür. Kış
mevsiminde Dünya�nın en soğuk yerleri kıtadaki Sibirya�dır. kıtada yaz
ve kış mevsimi arasındaki sıcaklık farkı fazladır. Güneydoğu Asya�nın
bitki örtüsü oldukça gür ormanlardır.

Çünkü burası Dünya�nın en çok yağış alan bölgelerinden biridir. kıtanın
kuzeyinde 60° enlemi çevresinde iğne yapraklı ormanlar bulunur. İç
bölgelerde ise bozkırlar yer alır.

Kıtada tarım ve hayvancılık çok gelişmiştir. Birçok tarım ürününün en
fazla yetiştiği kıta burasıdır. kıtada en çok yetiştirilen ürünler çay,
pirinç, pamuk, soya fasulyesi, kauçuk, şeker pancarı, yer fıstığı,
hurma, ayçiçeği ve buğdaydır.

Hindistan�da büyükbaş hayvancılık çok gelişmiştir. Orta Asya bozkırlarında ise küçükbaş hayvancılık çok yaygındır.

Kıta, Dünya nüfusunun yarısından fazlasını barındırır. Asya�nın en
kalabalık üç ülkesi Çin, Hindistan ve Bangladeş�tir. Güneydoğu Asya�da
nüfus yoğunluğu fazladır. Nüfusun en seyrek olduğu yerler ise çöller,
Himalayalar�ın yüksek yerleri, Moğolistan ve Sibirya�dır. Şehirleşmenin
en fazla olduğu ülke Japonya�dır.

Kıta, yer altı kaynakları açısından oldukça zengindir. Asya�da; petrol,
doğal gaz, kalay, bor, krom, manganez, kömür, demir ve altın en önemli
yer altı kaynaklarıdır. Özellikle çok zengin olan petrol ve doğal gaz
yatakları kıtanın Dünya üzerindeki önemini artırmaktadır. Zengin maden
yatakları Ural dağları, Orta Doğu ülkeleri ve Türk cumhuriyetlerinde
bulunmaktadır.

Kıtada sanayi, ticaret ve ekonominin en çok geliştiği ülke Japonya�dır.
kıtadaki diğer ülkeler genellikle gelişmekte olan ve geri kalmış
ülkelerdir.


AFRİKA KITASI

Kıta; kuzeyde Akdeniz, doğuda Kızıldeniz ve Hint okyanusu, batı ve güneybatıda ise Atlas okyanusu ile çevrilidir.

Kıtanın kuzeyinde Atlas dağları, orta kısmında ise Klimanjaro en önemli
yükseltilerdir. kıta genellikle düz alanlara sahiptir.

Kıtanın en büyük iki akarsuyu Kongo ve Nil�dir. kıtanın doğusunda
çöküntü hendekleri içinde oluşan büyük göller (Tanganika, Viktoria,
Nyasa, Rudolf, Kivu) yer alır.

Kıtanın orta kısmında ekvatoral iklim görülür. Kıyılarda ise denizel
iklimler ve savan iklimi görülür. Özellikle kıtanın kuzeyinde büyük bir
alanda çöl iklimi görülür. Dünya�nın en büyük çölü olan Büyük Sahra
burada yer alır. Bu bölge çok az yağış alır. kıtanın en büyük sorunu
erozyondur.

Kıtanın Kuzey Yarım Küre�de kalan bölümünde nüfus yoğunluğunun çok az
olmasının nedeni, büyük kısmının çöllerle kaplı olmasıdır. kıtanın
nüfus yoğunluğu çok fazla değildir. Diğer kıtalara yoğun bir şekilde
göç meydana gelmektedir. Yerleşmelerin yoğun olduğu yerler kıtanın kıyı
kesimleridir.

Kıtada çok fazla tarım alanı olmadığı için, tarım gelişmemiştir. Bu
yüzden açlık çeken birçok Afrika ülkesi vardır. Hayvancılık da pek
gelişmemiştir.

Kıtanın önemli sorunlarından biri olan erozyon da tarım ve
hayvancılığın gerilemesine neden olmaktadır. kıtada kakao ve palmiye
yağı üretimi çok önemlidir.

Afrika ülkelerinde en önemli yer altı zenginliği Fas, Tunus ve
Cezayir�de çıkarılan fosfattır. Ayrıca Güney Afrika Cumhuriyeti
Dünya�da en fazla altın ve elmas çıkarılan ülkedir.

Doğal zenginlikleri çok olmasına rağmen, kıtada sanayinin
gelişmemesinin en önemli nedeni, zengin kömür yataklarına sahip
olmayışıdır. Ayrıca enerji üretimindeki yetersizlik, ham madde
kaynaklarının yabancıların denetiminde olması, üretim teknolojisinin
gelişmemesi ve sermaye yetersizliği kıtada sanayi gelişimini etkileyen
en önemli faktörlerdir.


AMERİKA KITASI

Kuzey ve Güney olmak üzere iki kıta olan Amerika� nın doğusunda Atlas okyanusu, batısında Büyük okyanus yer almaktadır.

Kuzey Amerika�nın batısında Kayalık dağları ve Güney Amerika�nın
batısında ise Ant dağları kuzey güney yönünde uzanırlar. Bu kıtaların
orta ve doğu kısımları ise genellikle ova ve plâtolarla kaplıdır.
Dünya�nın en büyük akarsularından olan Missisipi Kuzey Amerika�da,
Amazon ise Güney Amerika�da yer alır. Kuzey Amerika�da Superior,
Michigan, Huron, Erie, Ontario ve Büyük Ayı gölleri yer alır. Kuzey
Amerika�da Arizona ve Meksika, Güney Amerika�da ise Atacama çölleri
bulunur.

Amerika kıtalarında yeryüzünde bulunan bütün (muson hariç) iklimler görülür.

Amerika Birleşik Devletleri�nde tarım ve hayvancılık gelişmiştir. Dünya
üretiminde en önde olduğu ürünler; mısır, pamuk, tütün, arpa ve
yulaftır. Dünya�nın en çok muz ve kahve üretilen ülkesi Brezilya�dır.
Hayvancılık Arjantin�de çok gelişmiştir.

Kanada genellikle soğuk iklimlerin etkisi altındadır. Bu yüzden soğuğa
dayanıklı buğday, şeker pancarı, mısır ve keten yetiştirilir.

Nüfusu en çok ülkeler ise ABD, Brezilya ve Meksika�dır. Nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu yer ABD�nin kuzeydoğusudur.

Kanada; nikel, plâtin ve asbest çıkarımında Dünya� da en önde yer alır.
ABD ise; kömür, alüminyum, doğal gaz, petrol, bakır, çinko ve kurşunun
Dünya� da en çok çıkarıldığı ülkedir.

Kanada�ya geleceğin ülkesi de denilmektedir. Miktarları tam olarak
tespit edilemeyen zengin yer altı ve yer üstü kaynaklarına sahiptir. Bu
ülkede iklim koşullarının olumsuzluğu, endüstri kuruluşlarının güney
bölgelerde toplanmasına neden olmuştur.

ABD, Dünya�nın en gelişmiş ülkesidir. Dünya�da en çok dış pazarı olan
ülkedir. Bu ülkenin tarım ve endüstrisinin gelişmesi, ülkeyi Dünya�nın
ticaret ve bankacılık merkezi yapmıştır. Ülkede çok zengin olan kömür
ve demir yatakları endüstrinin gelişmesinin en önemli nedenleridir.
Türkiye�nin dış ticaretinde de Almanya�dan sonra gelen ülke olmuştur.


OKYANUSYA KITASI

Yüz ölçümü en küçük kıta olan Okyanusya, Büyük okyanus ve Hint okyanusu ile çevrilidir.

Ortalama yükseltisi çok az olan bir kıtadır (210 metre). Ülkenin batı ve orta kesimi çöllerle kaplıdır.

Kıtada hayvancılık gelişmiştir. Dünya�da en çok yün elde eden ve satan ülke Avustralya�dır.

Yerleşilebilen kıtalar içinde en az nüfus bulunan kıtadır. Nüfus
yoğunluğu oldukça azdır. Nüfus genellikle Avustralya�nın güney
doğusunda toplanmıştır. kıtada; ılıman okyanus, çöl ve savan iklimleri
görülür.


ANTARKTİKA KITASI

Güney Kutbu çevresinde yer alan kıtanın % 95�i buzullarla kaplıdır.

Kıtada yüksekliği fazla olan bazı dağlar bulunur. kıtada yerleşik hayat
yoktur. Bu yüzden hiç beşerî ve ekonomik faaliyet yoktur.