güneş tutulması

Konu: güneş tutulması Çarş. Tem. 21, 2010 10:50 am

GÜNEŞ TUTULMASI

güneş tutulması Solar_clip_1

Tutulmalar çok eskiden beri bilinen gök
olaylarıdır. Yer, Ay ile birlikte Güneş çevresinde yörüngesel hareketlerini
yaparken Güneş'e dönük yüzleri aydınlık, öbür yüzleri karanlıktır ve
karanlık tarafta uzayda birer gölge konisi oluştururlar. ay ın gölge
konisinin yer üzerine düşmesi ile güneş tutulması olayı meydana gelir.

güneş tutulması Planetes_005

Güneş tutulmaları Ay, Güneş ve Yer'in
uzayda birbirlerine göre konumlarının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Bunlardan birinin gölge konisinin diğeri üzerine düşmesi için bu üç cismin
yaklaşık aynı doğrultuya gelmiş olmaları gerekir. Bu da ancak Ay'ın yeniay
ve dolunay evrelerinde mümkün olur. Eğer Ay'ın yörünge düzlemi, tam olarak
Yer'in yörünge düzlemi ile çakışık olsaydı; her yeniay evresinde Güneş
tutulması meydana gelirdi. Fakat her iki yörünge düzlemi arasında 5° lik bir
açı vardır ve tutulmalar ancak özel bazı koşulların sağlanması sonucu
meydana gelir. Bu özel koşullar bugün çok iyi bilinmektedir ve gelecekte
olacak Güneş tutulmaları önceden çok duyarlı bir şekilde hesap
edilebilmektedir.

güneş tutulması Fft20_mf170682

Tam tutulama parçalı tutulma ve halka tutulma

olmak üzere, üç tür Güneş tutulması vardır. Ay'ın gölge
konisinin tepesi Ay'dan yaklaşık 375000 km uzakta bulunur. Ay'ın Yer
yüzeyine uzaklığı 350000 km ile 400000 km arasında değişir. Ay, Yer'e en
yakın olduğu zaman gölge konisinin tepesi Yer'in içinde kalır. Koninin Yer
Küre ile arakesiti, bozulmuş bir elips şeklindedir. Genişliği en fazla 270
km olabilir. Bu, gölge konisi ile Yerkürenin arakesit çapıdır. Bu gölgenin
Yer üzerindeki ilerleme hızı 30 km/dak. dır. Buna göre, Yer üzerinde belli
bir yerde tutulma süresi en fazla 270:30=9 dakika olur. Halkalı tutulma ise
en fazla 10 dakika sürer. Yer üzerinde tam gölge konisinin içinde kalan
yerlerdeki gözlemciler için Ay diski, Güneşi tam olarak örter ve bir taö
güneş tutulması olur. Yarı gölge konisi içinde kalan bölgelerde, parçalı
Güneş tutulması izlenir. Ay, Yer'den çok uzak olduğu zaman tutulma konumu
gerçekleşirse, koninin ancak uzantısı Yer'e ulaşabilir. Bu uzantı koni
içinde kalan yerlerden, Güneş'in kenarı halka şeklinde görülür. Buna halkalı
güneş tutulması denir. Kimi zaman halkalı başlayan bir tutulma daha sonra
gölge konisinin tepesinin Yer'e değmesi ile tam Güneş tutulmasına ve onun
ötesinde tekrar halkalı Güneş tutulmasına dönüşür. Bir tam Güneş tutulması
anında , hava birden soğur ve gökte yıldızlar görünmeye başlar, gök koyu
mavi bir renk alır. Tam tutulma anında Güneş'in kenarına denk gelmiş bir
Güneş patlaması gelişiyorsa bu patlamayı da izleme şansı olur.

» Yedinci tam güneş tutulması gerçekleşti
» ay tutulması