LİRİK ŞİİR

LİRİK ŞİİR

Aşk ayrılık hasret özlem konularını işleyen duygusal
şiirlerdir. Okurun duygularına kalbine seslenir. Eskiden Yunanlılarda
“lir” denen sazlarla söylendiğinden bu adı almıştır. Tanzimat döneminde
de bir saz adı olan “rebab” dan dolayı bu tür şiirlere rebabi
denmiştir. Divan edebiyatında gazel şarkı sözleri; Halk edebiyatında
güzelleme türündeki koşma semai lirik şiire girer.

ÖRNEK:

Sakın bir söz söyleme yüzüme bakma sakın

Sesini duyan olur sana göz koyan olur

Anmasınlar adını candan anan dudaklar

Annen bile okşasa benim bağrım taş olur

EPİK ŞİİR

Destansı
özellikler gösteren şiirlerdir. Kahramanlık savaş yiğitlik konuları
işlenir. Okuyanda coşku yiğitlik duygusu savaşma arzusu uyandırır. Daha
çok uzun olarak söylenir. Divan edebiyatında kasideler Halk
edebiyatında koçaklama destan varsağı türleri de epik özellik gösterir.
Tarihimizde birçok şanlı zaferler yaşadığımızdan epik şiir yönüyle bir
hayli zengin bir edebiyatımız vardır.

ÖRNEK:

Bizdik o hücumun bütün aşkıyla kanatlı

Bizdik o sabah ilk atılan safta yüz atlı

Uçtuk Mohaç ufkunda görünmek hevesiyle

Canlandı o meşhur ova at kişnemesiyle

DİDAKTİK ŞİİR

Bir
düşünceyi bir bilgiyi aktarmak amacıyla yazılan şiirlerdir. Bunlar
okurun aklına seslenir. Duygu yönü az olduğundan kuru bir anlatımı
vardır. Kafiye ve ölçülerinden dolayı akılda kolay kaldığından bilgiler
bu yolla verilir. Manzum hikâyeler fabller hep didaktik özellik
gösterir.

ÖRNEK:

Ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz

Şahsın görünür rutbe – i aklı eserinde

PASTORAL ŞİİR

Doğa
şiirlerini çobanların doğadaki yaşayışlarını anlatan şiirlerdir. Doğaya
karşı bir sevgi bir imrenme söz konusudur bunlarda. Eğer şair doğa
karşısındaki duygulanmasını anlatıyorsa “idil” bir çobanla karşılıklı
konuşuyormuş gibi anlatırsa “eglog” adını alır

ÖRNEK:

Hülyana karışmasın ne şehir ne de çarşı

Yamaçlarda her akşam batan güneşe karşı

Uçan kuşları düşün geçen kervanları an

Madem ki kara bahtın adını koydu çoban

SATİRİK ŞİİR

Eleştirici
bir anlatımı olan şiirlerdir. Bir kişi olay durum iğneleyici sözlerle
alaylı ifadelerle eleştirilir. Bunlarda didaktik özellikler de
görüldüğünden didaktik şiir içinde de incelenebilir. Ancak açık bir
eleştiri olduğundan ayrı bir sınıfa alınması daha doğru olur. Bu tür
şiirlere Divan edebiyatında hiciv Halk edebiyatında taşlama yeni
edebiyatımızda ise yergi verilir.

ÖRNEK:

Benim bu gidişe aklım ermiyor

Fukara halini kimse sormuyor

Padişah sikkesi selam vermiyor

Kefensiz kalacak ölümüz bizim

DRAMATİK ŞİİR

Tiyatroda
kullanılan şiir türüdür. Eski Yunan edebiyatında oyuncuların sahnede
söyleyecekleri sözler şiir haline getirilir ve onlara ezberletilirdi.
Bu durum dram tiyatro türünün ( 19. yy. ) çıkışına kadar sürer. Bundan
sonra tiyatro metinleri düz yazıyla yazılmaya başlanır.

Dramatik
şiir harekete çevrilebilen şiir türüdür. Başlangıçta trajedi ve kommedi
olmak üzere iki tür olan bu şiir türü dramın eklenmesiyle üç kere
çıkmıştır.

Bizde dramatik şiir türüne örnek verilmemiştir. Çünkü
bizim Batı’ya açıldığımız dönemde ( Tanzimat ) Batı’da da bu tür
şiirler yazılmıyordu; nesir kullanılıyordu tiyatroda. Bizim
tiyatrocularımız da tiyatro eserlerini bundan dolayı nesirle
yazmışlardır. Ancak nadirde olsa nazımla tiyatro yazan da olmuştur.
Abdülhak Hamit Tarhan gibi...